Herpes: 'wetenschapsnieuws'

foto: Thinkstock

In de NRC van 6 december j.l.  plaatst de redactie bij een verhaaltje van Huup Dassen over herpes een vrij grote detailfoto, in kleur, opvallend geplaatst: bovenaan bladzij twee van de wetenschapsbijlage. De foto toont blaasjes op de bovenlip, veroorzaakt door herpes virus type 1.

Bij lezing van het artikel blijkt echter dat het helemaal niet over het humane herpesvirus gaat! Het gaat om een middel dat ontwikkeld/getest is op muizen, konijnen en cavia’s!

Ik lees nergens dat dit bestaande antivirale middelen vervangt.

http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/december/06/antidepressivum-remt-herpesvirus-1444417

Dit is een nieuw voorbeeld van wat onlangs gerapporteerd werd in het Nederlands tijdschrift voor geneeskunde:  ‘Medisch nieuws geeft patiënten vaak valse hoop.’

http://www.ntvg.nl/enquete-medisch-nieuws-geeft-patient-vaak-valse-hoop

Deze vorm van publiceren is eerder regel dan uitzondering. Het gaat om het navertellen van wat elders gepubliceerd is. Nimmer loopt de wetenschapsredacteur zijn eerder in de krant gepubliceerde teksten na op de uitkomsten ervan, en doet daarvan verslag. Week in week uit gaat hij verder met het fabuleren over medisch onderzoek, dat niet verder komt dan dierproeven. Op de huidige vrijblijvende manier van publiceren wordt de lezer aan het lijntje gehouden, zoal niet bij de neus genomen.

De NRC-Ombudsman, Sjoerd de Jong, deelde mijn mening dat hier sprake was van misleiding.  Hij vroeg daarom de chef Wetenschap, Hendrik Spiering, om commentaar, die het volgende antwoordde:

.

De foto hier sloeg op de ziekte waarnaar dit onderzoek was gedaan. Het is een eerste ontdekking die mogelijk zal leiden tot betere bestrijding van herpes. Dat zinnetje over nieuwe medicijnen ontbrak helaas, maar was strikt gezien ook niet noodzakelijk omdat het hier gaat om een fundamentele ontdekking over de werking van deze bestrijding van de ziekte. Met bestaande medicijnen; maar ongetwijfeld zullen er in de toepassing voor herpes nog wel nieuwe ontwikkelingen komen. De wetenschapsbijlage is geen consumentenrubriek of informatiepunt voor patiënten maar probeert de lezer op de hoogte te brengen van de belangrijkste ontwikkelingen in de (vaak fundamentele) wetenschap.

En verder: de wetenschapsredactie schrijft regelmatig over misstanden bij dierproeven maar accepteert dierproeven als een noodzakelijk kwaad bij biologisch en medisch onderzoek. Direct proeven doen op mensen is nog onethischer.

De kip: het genoom

Het genoom van de kip is in kaart gebracht. Daarmee is 'nummer 256' de eerste vogel én tevens het eerste landbouwhuisdier waarvan de genetische streepjescode vrijwel compleet is afgelezen. Daar kwamen 170 onderzoekers uit meer dan tien landen aan te pas, onder meer uit Wageningen.

'Nummer 256' is een bankiva-hoen of rode boshoen (foto), de oerkip waar al onze gedomesticeerde kippen van afstammen. 

Voor de analyse is een hen genomen omdat die in tegenstelling tot de haan, beschikt over twee verschillende geslachtschromosomen. Bij mensen is dat precies andersom.

Het DNA van de kip, verspreid over 2 x 39 chromosomen, is in totaal ongeveer 1 miljard basenparen lang, ongeveer een derde van dat van de mens. 
(Mens: 46 chromosomen)

En toch heeft de kip ongeveer evenveel genen als de mens, ergens tussen de 20000 en 23000 stuks. Het kippengenoom huisvest blijkbaar minder functieloze fragmenten, bekend als junk-DNA.

Een eerste vergelijking van het kippen- en mensengenoom leert dat zo’n zes procent van de DNA-volgorde bij mens en kip vrijwel identiek is.

Ongeveer 310 miljoen jaar geleden deelden vogels en zoogdieren gezamenlijke voorouders, om daarna elk een eigen pad in te slaan. De overeenkomende resten DNA moeten dus de evolutionaire tand des tijds hebben doorstaan, wat erop wijst dat ze van vitaal belang zijn.

Voor een deel bestaat dat identieke DNA uit gewone genen, voor een ander deel uit regelgenen die de ontwikkeling sturen. Zo kan de mens van de kip veel over zichzelf leren, door met het genoom in de hand de gebeurtenissen in het ei nauwgezet te volgen.

Het is denkbaar dat we dan meer gaan begrijpen van aangeboren afwijkingen bij de mens. En als de kip ons toch doceert, dan kan haar genoom mogelijk ook onthullen welke genen haar beschermen tegen ziektekiemen die zowel de mens als de kip kunnen besmetten. Wellicht levert dat ooit iets op tegen griepvirussen.*

Kip en mens mogen zich trouwens beide ‘genetisch correct’ noemen, omdat ogenschijnlijk duidelijke rassenverschillen noch bij mensen noch bij kippen terug te vinden zijn in genetische variaties.

Hoe bont en variërend van pluimage ook, bij analyse van verscheidene kippenrassen konden de onderzoekers de variërende tooi en andere kenmerken met geen mogelijkheid herleiden op duidelijke verschillen in het genoom.

Diezelfde conclusie hadden genetici in 2001 ook al over de mens getrokken.

o-o-o

*Veruit de meeste griepvaccins worden geproduceerd in kippeneieren, enkele griepvaccins worden geproduceerd in celkweken. 
Een bevrucht kippenei of een cel uit een celkweek wordt dan geïnfecteerd met een griepvirus. Dit virus gaat zich vermenigvuldigen en kan vervolgens worden geoogst. Het geoogste virus wordt gezuiverd en vervolgens onschadelijk gemaakt.

Schildklieraandoening

Een veelgebruikt medicijn tegen hartritmestoornissen is amiodarone. 

Het middel bevat een zeer hoog gehalte aan jodium, wat kan leiden tot hyperthyroïdie, d.i. een te snel werkende schildklier.

Behandeling van hyperthyroïdie kan plaatsvinden met medicijnen, schildklierchirurgie of met radioactief jodium, waardoor schildklierweefsel wordt vernietigd door straling.

Bloeding door stollingsstoornis

Medicatie is de meest voorkomende oorzaak van een niet-erfelijke, verworven stollingsstoornis. 

Marcoumar en acenocoumarol zijn anti-stollingsmiddelen. Ook het veelgebruikte medicament heparine (LMWH) remt de stolling.

Verkeerd of overmatig gebruik kan leiden tot een verhoogde bloedingsneiging.

Afbraak van rode bloedcellen (hemolyse)

.Sommige geneesmiddelen zoals penicilline kunnen zich hechten aan het membraan van rode bloedcellen. Hierdoor maakt het lichaam antistoffen tegen deze erytrocyten (rode bloedcellen) en veroorzaakt zo hemolyse.

Andere geneesmiddelen zoals methyldopa, een medicijn tegen hoge bloeddruk, veroorzaken bij sommige patiënten een rechtstreekse afbraak van erytrocyten, doordat het medicijn direct hecht op het celmembraan.

Het gevolg is anemie.

In alle gevallen vermindert de hemolyse indien de toediening van het medicijn gestopt wordt.

Femtoliter

Femtoliter (fl): één duizendste van een picoliter of 1 µm³. (of 10^-15 liter)

In de hematologie wordt het 'mean corpuscular volume' (MCV) uitgedrukt in femtoliter.

Dit is het gemiddelde volume van een rode bloedcel: typisch 80 -100 fl.

Biopt

Het boren met een klein staafje ter verkrijging van bot en beenmerg