.
Open brief aan de Ministers van Dierenwelzijn
en van Innovatie
Minister Ben Weyts
Minister Philippe Muyters
Geachte
Excellenties,
De
laatste jaren is er in de Europese en Vlaamse publieke opinie sprake van een
toenemende weerstand tegen wetenschappelijke experimenten met dieren. Deze
weerstand is sterk aangewakkerd door een kleine groep van tegenstanders die uit
principe geen enkel compromis in verband met dierenproeven wil aanvaarden en
die de volledige stopzetting van ons werk eist. Deze groep heeft over de jaren
een effectieve strategie gevolgd met als gevolg dat wetenschappers die uit
noodzaak proefdieren gebruiken nu verdacht en geminoriseerd zijn en in de
discussie bijna niet meer worden gehoord.
Er
is in de publieke opinie echter ook een duidelijke andere stroming waar te
nemen. Er is bijvoorbeeld heel veel steun voor onderzoek naar ernstige
aandoeningen, zoals recent nog bleek uit de ‘ice bucket challenge’.
Onderzoekers maken zoveel als mogelijk gebruik van alternatieven zoals
computersimulaties, in vitro celculturen en eenvoudige diermodellen
(fruitvlieg, worm, enz. ) om dergelijk onderzoek uit te voeren. Velen schijnen
zich echter niet te realiseren dat sommige wetenschappelijke vragen
uiteindelijk op geen enkele andere manier dan via onderzoek op dieren
beantwoord kunnen worden.
Via
parlementaire weg is er over de jaren een strenge wetgeving uit gebouwd die het
gebruik van dieren voor wetenschappelijke experimenten sterk beperkt. De
universiteiten en onderzoekers hebben deze regelgeving constructief toegepast
en heel wat geld geïnvesteerd omdat ook zij ervan overtuigd zijn dat opleiding,
overwegen van alternatieven, zorg en nazorg van dieren, hun huisvesting en
welzijn belangrijk zijn. De toepassing van de nieuwe Europese wetgeving dreigt echter
geleidelijk naar een volledige stopzetting van dierenproeven in de
universiteiten te leiden. De administratieve procedures zijn uiterst omslachtig
geworden en de toepassing van deze wetgeving kost de onderzoekers en de
universiteiten handenvol geld. Het is ontgoochelend dat het hierbij vooral over
administratieve procedures gaat en niet echt meer over de concrete verbetering
van het lot van de proefdieren.
Wanneer
de maatschappij enerzijds van de wetenschap verlangt dat zij oplossingen
aandraagt voor ernstige medische aandoeningen, dan kan zij anderzijds niet
verlangen om wetenschappelijke experimenten op dieren, een noodzakelijk middel,
volledig stop te zetten. Wel kan zij verlangen dat die experimenten zorgvuldig
en verantwoord worden uitgevoerd.
De
nieuwe wetgeving heeft twee belangrijke gevolgen. Enerzijds zal het aantal
proefdieren in de statistieken enorm stijgen, omdat nu ook dieren in kweek (die
dus niet betrokken zijn in een experiment) mee moeten worden gerapporteerd. De
statistieken over proefdierengebruik zullen met andere woorden omhoog schieten
zonder dat er in de praktijk sprake is van een stijging van het aantal
dierproeven. Het valt te voorspellen dat deze cijfers zullen gebruikt worden om
de eis voor nieuwe restrictieve wetgeving te ondersteunen. Daarenboven wordt de
kostprijs van dierenexperimenten als gevolg van de nieuwe wetgeving zodanig
groot dat onze Vlaamse en Europese onderzoekers hun experimenteel werk wel
zullen moeten afbouwen.
Spijtig
genoeg is er nauwelijks plaats voor rationele argumenten in het debat. Hoeveel
mogen de beschermingsmaatregelen en vooral de extra administratieve lasten
kosten en wie gaat dit betalen? De nieuwe wetgeving kost ettelijke miljoenen
euro extra zonder het welzijn van onze proefdieren noemenswaardig te
verbeteren. Dit geld komt nu van ons kostbaar onderzoeksbudget en dus van de
belastingbetaler. Uiteindelijk gaat het wetenschappelijk onderzoek erdoor
achteruit.
Het
is jammer dat de discussie zelden in ruimer perspectief wordt geplaatst. Mocht
er op dezelfde manier gesproken worden over het gebruik van dieren in de
landbouw, het houden van huisdieren, of zelfs het uitroeien van knaagdieren, er
zou een storm van protest ontstaan. Wetenschappers, die door de
ontwikkeling van nieuwe kennis een positieve maatschappelijke bijdrage leveren,
worden onderworpen aan de strengst mogelijke controle. Wij zijn een kleine
groep, en het is daarom gemakkelijk om ons heel restrictieve regels op te
leggen. Kan de extra administratieve last als gevolg van deze regelgeving echter
de toets van de redelijkheid doorstaan?
Europa
en Vlaanderen dreigen zich inderdaad buiten spel te plaatsen in de wereldwijde
competitie voor biomedische kennis en medische doorbraken. Experimenten op
dieren zullen gewoon verplaatst worden naar niet-Europese landen. Europa en
Vlaanderen zullen geen invloed meer hebben op de onderzoekers in die andere
landen en hoe experimenten daar gebeuren. De Europese publieke opinie en
parlement zullen inderdaad hun handen in onschuld wassen, maar zullen zij omwille
van deze principes ook de kennis en eventueel de geneesmiddelen die in het
buitenland werden ontwikkeld met behulp van dierenexperimenten weigeren te
gebruiken?
Met
deze brief willen we krachtig protesteren tegen het beeld van
onverantwoordelijke wetenschappers dat van ons opgehangen wordt in de media.
Bovendien richten wij ons hierbij tot U als verantwoordelijke ministers om U te
vragen het effect van dit beleid op lange termijn en de gevolgen voor het
wetenschappelijk onderzoek in te schatten. We rekenen er op dat u dit mee in
rekening zal nemen wanneer u de nieuwe regelgeving opgelegd door Europa, in
Vlaanderen praktisch implementeert.
Een
evenwichtige informatie van het publiek, een gebalanceerd publiek debat, en
leiderschap van onze politieke vertegenwoordigers is nodig om de problematiek
van het proefdiergebruik tot een redelijke dimensie terug te brengen. Wij zijn
bereid tot een constructief gesprek.
Met
de meeste hoogachting
Handtekeningen
van professors, collega onderzoekers, postdoctorale en doctorale medewerkers,
technische staf en sympathisanten
Bart De Strooper
