'Muizen zijn net kleine mensen'

Annelies Mesman

(...) Een van de sprekers op deze winterschool van de Nederlandse Vereniging Voor Immunologie was Bart Roep, professor aan het Leids Universitair Medisch Centrum.

Professor Roep, diabetesonderzoeker, sprak zich onder andere uit tegen de overschatte waarde die aan muizenonderzoek wordt gehecht. Biomedisch onderzoekers zijn constant op zoek naar het beste modelorganisme. Het doel van bio-medisch onderzoek is het begrijpen van het menselijk lichaam, en de wisselwerking tussen dit lichaam en bacteriën, virussen, parasieten. Het lastigste hierbij is dat experimenteren op het menselijke lichaam over het algemeen niet mogelijk is. Veel experimenten worden tegenwoordig ex vivo uitgevoerd, een model dat Fedde hier al eerder beschreef. Echter voor het gros blijft het muismodel de standaard. Niet in de laatste plaats omdat data die gegenereerd zijn met muizen zeer publiceerbaar zijn. En gebruik van een ‘humanized mouse’ suggereert dat de onderzoeksresultaten vertaald kunnen worden naar de mens.

Maar, zoals Bart Roep al eerder benadrukte: “Een muis is geen mens”. Zo zijn bepaalde typen muizen die als model worden gebruikt allemaal identiek aan elkaar, iets wat voor de gemiddelde patiëntenpopulatie niet opgaat. Dit heeft er onder andere tot geleid dat er de afgelopen decennia al ruim tweehonderd therapieën en preventiemethoden voor diabetes zijn beschreven in de muis – hiervan werkt er niet een in de mens.

Afgelopen jaren liep er een interessante klinische trial voor een nieuwe diabetes therapie in Zweden. De resultaten zijn veelbelovend, het middel Diamyd lijkt veilig en werkzaam. De behandeling bestaat uit het inspuiten van het eiwit GAD65. Dit eiwit induceert regulatoire T cellen, cellen die belangrijk zijn voor de balans in het immuunsysteem dat bij diabetes mellitus type I is doorgeschoten naar een ontstekingsreactie gericht op het eigen lichaam.

In Nederland wordt ook geëxperimenteerd met een nieuwe therapie die min of meer op hetzelfde mechanisme gebaseerd is. Bij deze therapie, bedacht door professor Roep, wordt bloed van de patiënt afgenomen. Cellen uit het bloed worden behandeld met de actieve vorm van vitamine D (D3) en terug in het lichaam zetten de cellen de inflammatoire T (killer- en/of helper T cellen) cellen om naar regulatoire T cellen.

Beide therapieën hopen te leiden tot terugkeer van de insulineproductie in de patiënt. En het voorwerk voor beide therapieën is grotendeels in muizen verricht. De boodschap van professor Roep moge duidelijk zijn, en is een belangrijke, we zullen het menselijk immuunsysteem nooit volledig doorgronden door alleen naar muizen te kijken. Het zijn alleen de kleine lettertjes die missen. Zijn carrière en deze experimentele therapie werden mede mogelijk gemaakt door muizen: Muizen bedankt. 

Annelies Mesman (11 januari 2010) 
http://www.sciencepalooza.nl/2010/01/muizen-zijn-net-kleine-mensen/  

Annelies Mesman studeerde bio-medische wetenschappen aan de Vrije Universiteit, en raakte tijdens de studie compleet in de ban van parasieten. Ze reisde af naar Vietnam en Duitsland om daar alles over haar geliefde wormen te leren. Omdat er ‘in de wormen’ nu eenmaal moeilijk werk te vinden is, verricht ze tegenwoordig promotieonderzoek naar dendritische cellen en het mazelvirus in het AMC.

 ***

Commentaar: 

Uit dit stuk, met de bizarre titel: "Mensen zijn net kleine mensen", en het verbijsterende slot ("Muizen bedankt"), citeer ik het volgende: 

1.“Afgelopen jaren liep er een interessante klinische trial voor een nieuwe diabetes therapie in Zweden. De resultaten zijn veelbelovend, het middel Diamyd lijkt veilig en werkzaam. De behandeling bestaat uit het inspuiten van het eiwit GAD65.” Enz. 

2.“In Nederland wordt ook geëxperimenteerd met een nieuwe therapie die min of meer op hetzelfde mechanisme gebaseerd is. Bij deze therapie, bedacht door professor Roep, wordt bloed van de patiënt afgenomen. Cellen uit het bloed worden behandeld met de actieve vorm van vitamine D (D3) en terug in het lichaam zetten de cellen de inflammatoire T (killer- en/of helper T cellen) cellen om naar regulatoire T cellen.” 
-----------------------------------
Dit dateert dus allemaal van (minstens) vijf jaar geleden. Wanneer schrijft Annelies Mesman hierop nu een vervolg? Hoe ver zijn we nu op de weg naar genezing van diabetes type 1? Dit klemt te meer als ze zelf van Bart Roep overneemt dat er de afgelopen decennia al ruim tweehonderd therapieën en preventiemethoden voor diabetes zijn beschreven in de MUIS – hiervan werkt er niet een in de mens. 

Op internet lees ik over het hierboven genoemde Diamyd en GAD65 het volgende: “Diamyd's gad65 vaccine for new-onset type 1 diabetes disappoints in clinical trial.” (juni 2011)