Prof. Hub Zwart over dierproeven

.

Hub Zwart is hoogleraar Filosofie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen*. Hij was lid van de Dierexperimentencommissie (DEC) in Nijmegen en in Utrecht. En zelfs voorzitter van de landelijke vereniging daarvan, overigens een geheimzinnige organisatie: http://www.nvdec.nl/index.html Daaruit blijkt al wel dat hij dierproeven voorstaat. In onderstaande drie korte artikelen, gepubliceerd tussen 2004 en 2009, verklaart hij zich nader. Om het netjes te zeggen: hij overtuigt mij niet. Dat zit zo, puntsgewijs.

1.   Dierproeven ziet hij als onvermijdelijk. Zonder dierproeven zou het allemaal niks geworden zijn. En niks worden. Dat is dus zijn geloofsovertuiging.  Met rationaliteit heeft dat niets te maken.

2.   In het stuk uit 2004 zegt hij dat een commissie als de DEC de voorgestelde dierproef vaak niet kan beoordelen. Dat noem ik al meteen een zwaktebod. De aanvrager van de proef dient  immers voldoende en overtuigende argumenten te geven. Kan hij/zij dat niet, dan geen vergunning.

3.   Wat wel een goede opmerking is is dat de onderzoeker een terugkoppeling van zijn proeven zou moeten geven, opdat de DEC daaruit lering zou kunnen trekken. Dit gebeurt dus  niet. Teveel werk.

4.   Het artikel uit 2007 levert geen nieuwe gezichtspunten op. Integendeel, we lezen hier: “Experimenteel onderzoek met proefdieren genereert betrouwbare, toetsbare, reproduceerbare  kennisclaims (‘ware kennis’).

5.   Vijf jaar later, in 2009, wijst hij erop dat we de dieren niet kunnen spreken en dat de wereld van het dier – ‘tot op zekere hoogte’ - ontoegankelijk voor ons blijft.

Ook dit kan ik niet volgen. De wereld van de mens is in veel gevallen ook ontoegankelijk. De wereld van de kinderen, die van sommige patiënten. Hoe kan dit dan een argument zijn om dierproeven te doen?

6.   En om iedere twijfel weg te nemen, is dit de uitsmijter: 
 “Wanneer we zeggen dat iets bedenkelijk is aan een dierproef, beweren we daarmee niet dat een dierproef per definitie moreel ongeoorloofd zou zijn. In tegendeel, nog bedenkelijker zou het zijn als we zouden besluiten, om vanaf nu, zoals de “abolitionisten” willen, in het geheel geen dierproeven meer te verrichten. Daarmee zou het proces van kennisontwikkeling tot stilstand komen, en dat zou uitermate bedenkelijk zijn.”  

   Hij gaat er hier gemakshalve vanuit dat er alleen ‘abolitionisten’  bestaan die “vanaf nu” in het geheel geen dierproeven meer willen. Dat zou inderdaad het ideaal zijn. Er zijn echter ook ‘abolitionisten’  met een reëlere kijk. Die staan een tijdpad van uit-fasering voor. Met een einddatum.

Van de moraal van deze professor zal niet iedereen een hoge dunk hebben. Van een filosoof zou je m.i. sowieso een kritischer standpunt mogen verwachten. Hij kiest echter liever de weg van de minste weerstand.

                                                     ---

-2004: 'Het ethisch moment van de DEC' (samen met Ellen ter Gast; in: DEC’s in discussie)

-2007: 'In het licht van de wetenschap. De onmogelijkheid en onmisbaarheid van wetenschapscommunicatie' (in: Leonardo voor het publiek)

-2009: 'De “bedenkelijkheid” van proefdieronderzoek' (in: De weging gewogen)

*Filosoof, ethicus, dichter, wetenschapper. Hub Zwart (1960) studeerde filosofie en psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, was onderzoeker bij het Instituut voor Gezondheidsethiek te Maastricht (1988-1992) en verdedigde in 1993 zijn proefschrift (cum laude). Sinds 2000 is hij hoogleraar filosofie aan de faculteit natuurwetenschappen, wiskunde en informatica. Tevens is hij directeur van het Institute for Science, Innovation and Society.
Zwart publiceerde tien boeken, ruim dertig internationale wetenschappelijke artikelen en ruim honderd Nederlandstalige publicaties, onder meer over de filosofische, ethische en maatschappelijke betekenis van ”genomics” (studie van het genoom, het geheel van erfelijke informatie in een cel).