Spin (anatomie)

 

Ademhaling

Spinnen behoren tot de geleedpotigen en hebben dus geen longen zoals zoogdieren.

Veel spinnen hebben zogenaamde boeklongen die de naam danken aan de vele bladachtige plaatjes die zuurstof opnemen. Veel soorten hebben ook vertakte buisjes die het lichaam van zuurstof voorzien, een zogenaamd tracheeënstelsel. Bij veel spinnen komt een combinatie voor.

Het ademhalingsapparaat is altijd gelegen in het achterlijf, en ook de ademopeningen zijn hier gepositioneerd. De ademopeningen bestaan uit een spleetachtige opening aan de buikzijde van het achterlijf waarbij het aantal openingen kan verschillen per familie. Meestal zijn de spleten onbehaard om de ademhaling te vergemakkelijken. Veel soorten hebben een paar op ongeveer het midden van de onderzijde van het achterlijf en een paar vlak voor de spintepels.

Boeklongen zijn van oorsprong geen inwendige organen, in feite zijn de boeklongen ontstaan uit tot een soort kieuwen omgevormde pootjes. Dergelijke pootjes komen bij andere op het land levende ongewervelden nog wel voor, zoals op het land levende pissebedden waarbij ze pleopoden worden genoemd. Bij de spinnen zijn de 'pootjes' niet meer als zodanig te herkennen en zijn ze gedurende de ontwikkeling van de voorouders van de spinnen in het achterlijf opgenomen.

Deze leefden in zee en hadden kieuwen die met water in contact moesten komen en daarom bestonden uit uitwendige organen. Dit is ook te zien bij het embryo van een spin, waarbij de ademhalingsorganen zich in eerste instantie ontwikkelen als uitstulpingen maar later in het achterlijf zakken.

De boeklong is een hoog ontwikkeld orgaan dat bestaat uit dunne plakjes weefsel die in contact staan met atmosferische lucht. De naam boeklong is afgeleid van de bouw, de longen van spinnen bestaan uit op een bladzijden uit een boek gelijkende structuur. De 'bladzijden' bestaan uit dunne plaatjes weefsel. Deze plaatjes zijn hol zodat er bloedvloeistof doorheen kan stromen, bloedvloeistof is de drager van zuurstof en bevat het uit te scheiden CO₂

Tussen de plaatjes vindt de gasuitwisseling plaats waarbij koolstofdioxide wordt afgegeven en zuurstof wordt opgenomen. Om te voorkomen dat de plaatsjes aan elkaar plakken, zijn ze voorzien van kleine uitsteekseltjes. De zuurstof wordt via een bloedvloeistof naar de verschillende organen getransporteerd.

Bloedsomloop

Het hart van een spin is een buis-achtige structuur die ongeveer in het midden van het achterlijf gelegen is aan de bovenzijde. Het bloed komt het hart binnen door vier openingen die de Ostia worden genoemd. Spinnen die middels boeklongen ademen moeten alle zuurstof middels bloedvloeistof naar de organen pompen. Middels een stelsel van ader-achtige buisjes wordt het bloed naar de verschillende weefsels geleid. Spinnen hebben een open bloedsomloop: hun bloedvloeistof stroomt slechts deels door met aderen vergelijkbare buisjes maar stroomt vrij door de organen. De bloedvloeistof wordt teruggebracht in de kanaaltjes zodat het langs de boeklongen kan worden gevoerd om van zuurstof te worden voorzien en van

CO₂ kan worden ontdaan.

Het bloed van spinnen bevat stoffen die zuurstof binden om het zo door het lichaam te verspreiden. Bij de spinnen wordt hiervoor geen ijzerverbinding zoals hemoglobine gebruikt maar een koperverbinding genaamd hemocyanine. Als hemocyanine zuurstofmuleculen draagt, kleurt het niet rood zoals bij ijzerverbindingen het geval is, maar blauw. (blauw bloed)

De spin gebruikt bij het lopen de bloeddruk om de poten te strekken waarbij iedere keer als de spin zijn poot naar voren plaatst bloed in de poot wordt gebracht. Spinnen hebben namelijk wel buigspieren maar geen strekspieren in hun poten. Deze bloeddrukverschillen worden niet beïnvloed door het hart in het achterlijf maar door spieren in het kopborststuk.

Dit doet denken aan een hydraulisch systeem, het heeft als nadeel dat als een spin gewond raakt en bloed verliest, de bloeddruk daalt en de poten niet meer kunnen worden bewogen. Dit mechanisme verklaart ook waarom spinnen na hun dood de poten opvouwen; door het wegvallen van de bloeddruk worden de poten ingeklapt.