“De farmaceutische industrie is kwaadaardig”



Het boek van de Britse arts-psychiater Ben Goldacre is subliem. Het wordt in de media vooral gepresenteerd als een aanval op de homeopathie en dergelijke geneeswijzen, maar daar zal Goldacre hard om lachen – als het niet zo droevig was. In zijn eigen woorden: “Als ik geen lichtvoetig en humoristisch boek over de wetenschap aan het schrijven was, zou ik me verlagen tot een woedeaaanval.”

In dit kader wordt overigens een hoofdstuk gewijd aan Matthias Rath, de Duitser die zo’n schitterende carrièrestart had – bij Linus Pauling of all people – maar later al zijn kaarten is gaan zetten op zijn handel in vitaminepillen. Iedereen die kritiek op hem heeft moet rekenen op een dagvaarding. Dat is ook Goldacre overkomen. Rath werkt(e) ook vanuit Almelo. Dit alleen al is een hoofdstuk waarbij je haren te berge rijzen.

Maar echt om van te smullen is zijn hoofdstuk over de farmaceutische industrie. "De grote farmaceutische industrie is kwaadaardig: met die vooronderstelling kan ik het wel eens zijn." (Goldacre, blz. 248)

Het is niet allemaal nieuw wat hij schrijft, zoals zijn verwijzing naar de hondse behandeling van Nancy Olivieri, door de farmaceut Apotex: zij kreeg (o.a.) een publicatieverbod. Of zijn samenvatting van de Vioxx-list en bedrogaffaire van MSD: Vioxx veroorzaakt geen hartaanvallen maar naproxen, het bestaande middel, “voorkwam ze.”  Er bestaat daarvoor geen enkel bewijsmateriaal.
In de vijf jaar dat de pijnstiller Vioxx op de markt was, wordt geschat (door de Amerikaanse FDA) dat hij 88.000 tot 139.000 hartaanvallen heeft veroorzaakt, waarvan ca. 30% tot 40% met dodelijke afloop. Merck (MSD) dat vooraf bekend was met deze risico’s, heeft een schikking van 4,85 miljard dollar voorgesteld.

De onnozelheid van patiëntenverenigingen wordt aan de kaak gesteld, waarvan de farmaceutische industrie met volle teugen profiteert.

Maar het aardigst is wat mij betreft de manier waarop met testresultaten gesjoemeld wordt. Goldacre zet ze netjes op een rij. Het is teveel om op te noemen. Ik doe een poging.

Met bejaarden die al een heleboel medicijnen slikken kun je vaak niets beginnen, maar jonge mensen laten vaak veel eerder verbetering zien. Dus onderzoek je je medicijn alleen met laatstgenoemde groep. Daartoe wordt het medicijn veel minder toepasbaar op de mensen voor wie het bedoeld is, maar hopelijk merkt niemand dat.

Als je je medicijn moet vergelijken met dat van een concurrent, geef je het concurrerende medicijn in te lage of te hoge dosis, of je dient het op de verkeerde manier toe, of je verhoogt de dosis te snel. Jouw medicijn steekt daar dan gunstig bij af.

Bij een literatuuronderzoek naar SSRI-antidepressiva onder 3000 deelnemers kwamen sexuele stoornissen niet voor op de lijst van 23 bijwerkingen. Volgens de onderzoekers waren 23 andere dingen belangrijker dan anorgasmie. “Ik heb ze doorgenomen en dat waren ze niet.”(blz. 256)

Tienduizenden mensen zijn onnodig overleden omdat steroïden bij hersenletsel meer kwaad dan goed doen.

Klassieke trucs uit de statistische analyse om de boel te belazeren som ik alleen op:

– Negeer de regels volledig

– Speel met de uitgangswaarde

– Negeer uitvallers

– Schoon je data op

– “De beste van vijf…nee, van zeven….nee, van negen!”

– Martel de gegevens (“Misschien ontdek je wel dat het medicijn heel goed werkt bij Chinese vrouwen tussen 52 en 61 jaar.”)

– Probeer ieder knopje op je computer uit

En verder:

– Publicatiebias en negatieve resultaten verzwijgen

– Dezelfde gegevens vaker publiceren

– Schadelijkheid aan het oog onttrekken

– Reclame (“Van de 200 miljard dollar omzet van de grootste farmaceuten wordt maar 14% besteed aan onderzoek en ontwikkeling, en 31% aan marketing en administratie.”)

Van harte aanbevolen aan de minister van Volksgezondheid!

***

Ben Goldacre, Wetenschap of kwakzalverij. Waarom oppeppende pillen rood, oranje of geel zijn en andere onthullingen (uitg. De Geus 2011)

Het vervolg is voorzien voor september 2012:
Bad Pharma: How drug companies mislead doctors and harm patients, due for publication in September 2012.