Het immuunsysteem van planten

Planten hebben zeer veel vijanden waar ze zich tegen moeten verdedigen. In de loop van hun evolutie hebben ze een complex immuunsysteem ontwikkeld. Dit verschilt in diverse opzichten van dat van gewervelde dieren. De aanvallers van planten lopen uiteen van micro-organismen (virussen, bacteriën, schimmels en nematoden), slakken en een vrijwel eindeloze reeks van insecten tot gewervelde dieren.

Ondanks al die belagers ziet onze planeet er nog steeds groen uit en moeten we dus constateren dat het immuunsysteem van planten behoorlijk effectief is. Het houdt in:

1.   de moleculaire mechanismen: receptoren in celwanden ‘herkennen’ de belagers en activeren de zogenoemde signaal-transductie in de cel om een effectieve immuniteit te realiseren.

2.  de meer dan 200.000 complexe chemische plantenstoffen, die de plant giftig of gewoon onsmakelijk maken.

3.   de vormen van symbiose waarbij met de plant samenwerkende bacteriën, vijandige bacteriën uitschakelen, of

4.   met de plant samenwerkende insecten (parasitoïden of predatoren), die plantenetende insecten uitschakelen.

Dit scala aan mechanismen omvat o.a. plantengeuren, chemische alarmsignalen, RNA-remmers, elektrische stroompjes, antimicrobiële peptiden, genetische veranderingen, plantenhormonen en gifstoffen.

Bij de ontwikkeling van humane geneesmiddelen wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de afweermechanismen van planten tegen ziekten en plagen: van pijnstillers en antibiotica tot remmers van diabetes, leukemie en kwaadaardige gezwellen.