Hoestdrank

In 1996 overleden 60 kinderen op Haïti door met antivries (etheenglycol) vervuilde glycerol die door het Nederlandse bedrijf Vos uit Alphen aan den Rijn was geleverd. 

De glycerol was afkomstig uit China en werd in Haïti verwerkt in hoestdrank. Het bedrijf wist dat de glycerol ongeschikt was voor menselijke consumptie. De leiding van het bedrijf werd niet strafrechtelijk vervolgd, maar er volgde een schikking met het Openbaar Ministerie van 200.000 euro.

Op 6 maart 2004 besloot het ministerie van Buitenlandse Zaken om een half miljoen euro aan de nabestaanden van de overleden kinderen te doneren. Zij kregen gedurende twee jaar een bedrag van 200 euro per maand.

***

Marjolijn Februari - tegenwoordig Maxim Februari - verwerkte dit schandaal in een roman, genaamd De literaire kring (2007).
Ze heeft het boek opgebouwd als een gezellig verhaal waarin de auteur halverwege het boek iets strenger tegen de lezer begint te worden en aan het eind is het boek dan ook niet meer zo gezellig. Februari heeft duidelijk meer dan alleen een leuk verhaal willen vertellen.

De literaire kring is dan ook een zeer leesbare, luchtig geschreven roman met een serieus onderwerp. Uitgangspunt is een waar gebeurd glycerineschandaal in de jaren '90 waarbij 60 Haïtiaanse kinderen overleden door een vergiftigd bestanddeel in een hoestdrank, dat was geleverd door een Nederlands bedrijf.

In vijf delen beschrijft Februari het leven in een dorp waar zo'n schandaal zich afspeelde. De spanning wordt in het verhaal gebracht met de komst van schrijfster Ruth Ackermann, dochter van de verantwoordelijke directeur van het bedrijf dat de glycerine leverde. Zij heeft veel succes met haar roman De zomer van de linnen schoenen waarin ze de geschiedenis van haar psychose beschrijft, en de plaatselijke boekhandelaar probeert haar te strikken voor een lezing in haar geboortedorp.

Een van de hoofdpersonen is Teresa Pelikaan, een oud-klasgenote van Ruth. Zij is de dochter van Randolf Pelikaan, de oprichter van de literaire kring, waar de notabelen van het dorp lid van zijn, voornamelijk vanwege het sociale netwerk. Teresa d’r man John is sinds kort ook lid van de kring. In de kring worden serieuze literaire werken gelezen en besproken en de vraag dringt zich op of ze het chicklit-achtige boek van hun vroegere dorpsgenote Ruth Ackermann wel of niet moeten gaan lezen. Het is wat vreemd dat het kennelijk veel weerstand oproept. Oud-klasgenoot Victor, die als journalist werkzaam is, duikt ook plotseling op in het dorp en vertelt Teresa over het glycerineschandaal. En langzaam worden andere relaties duidelijk.

Februari roept de vraag op hoe cultuur en beschaving met elkaar samenhangen. Hangen ze eigenlijk wel samen? De leeskringleden pretenderen beschaafde mensen te zijn. Randolf Pelikaans vaste overtuiging is "vroeg of laat wordt ieder mens met verantwoordelijkheidsgevoel lid van een literaire kring" (p. 16). Juist deze opvatting krijgt later in het verhaal een enorme (en wrange) lading.