Het slachten van een vrouw (als kunstwerk)

Plotseling is er veel te doen rond Incubate-hoofdgast Hermann Nitsch, de Oostenrijkse kunstenaar die in zijn performances gebruik maakt van dode dieren. Het Comité Dierennoodhulp en de Stichting Rechten Voor Al Wat Leeft hebben gisteren aangifte gedaan van dierenmishandeling tegen zowel Nitsch, het festival als het College van B&W van Tilburg. Zij beroepen zich hierbij op artikel 36 van de Dierenwet, waarin het verboden is om dieren zonder redelijk doel in hun gezondheid en welzijn aan te tasten.

Nitsch is van plan om tijdens Incubate een samenvatting van zijn zogenaamde Sechstagespiel te geven. In dit ritueel, dat normaal zes dagen duurt, worden het bloed en de ingewanden van dode varkens en stieren gebruikt om acteurs mee te bedekken. Ook worden dierenlijken gekruisigd en rondgedragen. Dit soort performances zijn bekend als 'Aktionen' en zijn volgens kunstkenners ook te zien als statement tegen de ethiek van offerrituelen zoals die eeuwen geleden werden uitgevoerd.

Toevallig is het varken in de hoofdrol net afgeleverd op het Incubate hoofdkantoor als 3VOOR12/Tilburg belt met Joost Heijthuijsen. "Het is een mooi Brabants varken geworden, dat een goed leven heeft gehad." Het nieuws over de aangifte heeft de festivalorganisatie verrast: "We zijn erg verbaasd dat mensen zich in deze tijd, waarin allerlei gruwelijkheden te zien zijn, zich kunnen opwinden over één varken. Dit varken is niet specifiek geslacht voor dit optreden, maar komt van een slachterij waar elk uur 600 varkens worden gedood voor de consumptie." Een zekere mate van ophef hadden ze bij Incubate wel verwacht, zegt Heijthuijsen: "Maar niet dit soort ophef. Wij zijn voor vrijheid van meningsuiting, dus mensen mogen hier tegen zijn. Maar diezelfde vrijheid geldt ook voor Nitsch. Hij is een grote inspirator binnen de kunst, een van de voorlopers van de performance artists. Daarom hebben wij hem voor ons festival gevraagd."

Dat het varken niet speciaal voor het optreden van Nitsch is geslacht, gaat er bij de dierenorganisaties niet in. Woordvoerder Sandra van der Werd: "Dat is natuurlijk onzin. Als je een varken bestelt bij zo'n slagerij, dan wordt er één extra varken speciaal voor dit doel omgebracht. Het argument dat er tienduizenden varkens per dag worden gedood, maakt dit niet minder erg. Het varken heeft geen enkele keuzemogelijkheid hierin." De organisaties zijn in ieder geval hoopvol dat het optreden uiteindelijk toch wordt gestopt door de politie. "Volgens ons wordt artikel 36 van de wet hier duidelijk overtreden, in die zin dat er geen redelijk doel is voor het lijden van dit dier. Dit soort kunstenaars willen mensen een spiegel voorhouden, om te laten zien hoe gek we bezig zijn, maar dat hoeft niet ten koste te gaan van dieren."

Bij Incubate heeft men nog niks gehoord over de aangifte vanuit officiële wegen. Volgens Heijthuijsen schiet de klacht van de dierenorganisaties zijn doel voorbij: "Als we de logica van de discussie doortrekken, dan kan elke Nederlander die een stukje vlees bij het eten gebruikt worden aangeklaagd. Maar wij zijn als kunstfestival de verkeerde plek om te ageren tegen de vleesconsumptie. Laten ze zich inzetten voor levende dieren en niet voor dieren die toch waren opgegaan in de industrie." De extra aandacht voor het festival die door de aangifte wordt gegenereerd, is geen troost voor de organisatie: "Nee, wij hadden dit liever niet zo gezien. We hebben een mooi gebalanceerd programma samengesteld, en nu dreigt een dood beest de hoofdgast te worden."