Dierproeven voor rimonabant: het muisje heeft een staartje...

Rimonabant (merknaam: Acomplia®) is een inmiddels verboden geneesmiddel dat aangrijpt op een van de twee soorten bekende receptoren voor cannabinoïden.

De Europese registratieautoriteit EMEA had rimonabant aanvankelijk goedgekeurd als “aanvulling op dieet en lichaamsbeweging voor behandeling van patiënten met obesitas (BMI ≥ 30), of patiënten met overgewicht (BMI ≥ 27), in combinatie met risicofactoren zoals diabetes type 2 of dyslipidemie”. Studies geven aan dat diabetespatiënten het meest profiteren van de regulering van de vet- en de suikerhuishouding.

Vanaf eind september 2007 was rimonabant bij de apotheek en uitsluitend op doktersrecept verkrijgbaar. Het middel werd niet vergoed, de prijs was € 82,45 incl. btw excl. receptregelbijdrage.

In oktober 2008 heeft de EMEA besloten de vergunning te schorsen, wegens geringe werkzaamheid en hoog risico op bijwerkingen (vooral depressieve klachten). In minstens vijf gevallen maakten gebruikers van het middel een einde aan hun leven. Het middel mag niet langer worden voorgeschreven. Het farmaceutisch bedrijf Sanofi-Aventis is gestopt met de productie van het middel.
In de Verenigde Staten is rimonabant niet verkrijgbaar geweest, op 13 juni 2007 heeft het adviserend comité van de FDA met 14 tegen 0 stemmen negatief geadviseerd over toelating.

Dr. Eric Hoedemaker, medisch directeur van Sanofi Aventis, is boos op de hype-toon die Wim Köhler in NRC Handelsblad aansloeg. De krant schreef in 2006 een lovend artikel over Rimonabant, een wondermiddel tegen overgewicht, depressie en andere ongemakken. Probleempje was echter dat er voor de juichtoon niet zoveel reden leek te zijn.

Het medicijn kwam in Amerika niet vlekkeloos op de markt, omdat neerslachtige zielen er depressief van zouden kunnen worden. NRC-ombudsman Micha Kat wees in nogal krasse taal op de journalistieke faux pas van de krant. Een rechtszaak over het artikel werd aangespannen door NRC Handelsblad. Het  beschuldigt Kat van belediging.

Kat (foto), die de auteur van het stuk vergeleek met nazidokter Mengele en lezers opdroeg hem te achtervolgen, staat klaar. Sanofi Aventis vindt nu zélf ook dat NRC veel te positief heeft bericht over de pil. In het dossier staat een verklaring van Hoedemaker. Op de vraag wat hij dacht, toen NRC schreef dat Rimonabant ‘de aspirine van de 21e eeuw’ wordt, reageert hij: ‘Waanzin, waanzin (...) Er wordt aan een hype gewerkt, en ik denk dat zoiets moeilijk kanaliseerbaar is.’

Kat verkneukelt zich over de zaak. ‘Ik had niet verwacht dat zelfs de pillenproducent dit te ver vond gaan.’ NRC Handelsblad en de advocaat van de krant reageerden niet.

De journalist Micha Kat mag op internet in provocerende vergelijkingen over NRC Handelsblad en een wetenschapsjournalist van deze krant, Wim Köhler, schrijven. Dat heeft de rechtbank in Amsterdam bepaald, nadat de krant een kort geding tegen Kat had aangespannen.

Kat schreef dat de krant bijwerkingen van het geneesmiddel Rimonabant zou hebben verzwegen en zo „een misdadige poging [heeft] gedaan [de] lezers te vergiftigen en tot zelfmoord te drijven”. Volgens de rechter was Kats stijl weliswaar provocerend en ongenuanceerd, maar niet onrechtmatig. Voor de doorsnee lezer van Kats website zou duidelijk zijn dat diens vergelijkingen „niet letterlijk moeten worden opgevat en niet serieus genomen kunnen worden”.

De rechter oordeelde ook dat een oorspronkelijke versie van Kats stuk, waarin hij de krant crimineel noemde en een vergelijking met nazi-arts Mengele maakte, onrechtmatig was. Kat wijzigde deze passages na een sommatie. De krant vond die wijzigingen niet ver genoeg gaan.