Gouden rijst

De chemicus, wijlen Philp van Lelyveld, publiceerde vorig jaar, vlak voor zijn dood, een klein boekje met interviews over biotechnologie, getiteld Veredeling en manipulatie. Tumult rond biotechnologie in industrie, wetenschap en politiek. (Voorwoord van Ronald Plasterk, terwijl het niet eens over dierproeven gaat!)

Het is een aardig overzicht over de ontvangst van deze techniek in ons land en daarbuiten. Biotechnologie wordt onderverdeeld in rood (medisch), groen (agrarisch) en wit (industrieel). Dertien deskundigen worden geïnterviewd, afgewisseld door eigen teksten van Van Lelyveld. Hoewel Lelyveld niets begrijpt van mensen die tegen genetische manipulatie (gm) zijn, heeft hij toch zijn best gedaan ook de tegenstem te laten horen. Zo komt bijv. Michiel Linskens aan het woord, de man die in de jaren negentig de landelijke Dierenbescherming eenmalig op de kaart zette, met een geweldige en succesvolle campagne tegen het misbruik van de stier Herman.
Wie ik mis is Lucas Reijnders, ook een felle en deskundige gm-criticus.

Om een indruk te geven, hieronder een fragment uit het gesprek mer de Duite Greenpeace-activist Benny Härlin. Over zgn. Gouden rijst zegt Härlin het volgende:

"Rijst versterkt met een beetje provitamine A door middel van ingewikkelde genetische manipulatie, bedoeld om slechts één effect van algemene ondervoeding te bestrijden: blindheid onder kinderen.
Drie wortels bevatten exact dezelfde hoeveelheid vitamine A.
Het is toch krankzinnig dat we rijst manipuleren om iets te produceren wat elders volop aanwezig is in de natuur? Waarom richten we ons niet op kleinschalige oplossingen die mensen zelf in de praktijk kunnen brengen? Een stukje grond voor het telen van bladgroenten is vaak al genoeg.

Gouden rijst is een klassiek voorbeeld van een onzinnige poging om een technologische slag te slaan, bekokstoofd door wetenschappers en bedrijven die goede sier willen maken met gm in plaats van werkbare oplossingen te bedenken.

Gouden rijst heeft niet één leven gered of de blindheid van één enkel kind voorkomen, maar wordt sinds precies tien jaar door de gentechindustrie aangeprezen als een voorbeeld van de voordelen van genetische manipulatie en de kwaadwilligheid van degenen die ertegen zijn.
De miljoenen die zijn gestoken in onderzoek en pr hadden waarschijnlijk echt effect gesorteerd in de strijd tegen ondervoeding als ze verstandig waren geïnvesteerd.

Nu wordt verteld dat genetische manipulatie nodig is om de almaar uitdijende wereldbevolking te voeden en dat ontwikkelingslanden zich de Europese koudwatervrees niet kunnen permitteren.

Weet je dat tachtig procent van alle landen waar mensen honger lijden netto voedselexporteurs zijn? Hoe komt het dat een graanschuur als Brazilië zoveel hongerige mensen telt die vlak naast het grootste exportproduct van het land leven: voedsel en veevoer?
Geloof je nou echt dat dit een technologisch probleem is?"